देव जे सर्वप्रचलित आहेत ते मी मानत नाही की मानतो हा भाग अलाहिदा पण
माझ्यापरीने प्रचलित किंवा रूढ देव आणि धर्म ही संकल्पना सर्वाधिक
सामर्थ्यवान आधुनिक साधनाने स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न करतो.
कम्प्युटर हे ते आधुनिक साधन. या स्पष्टीकरणात एकदा कम्प्युटर बनला की त्यात बाहेरून युजर काहीही हार्डवेअर बदल करत नाही असे मानावे.
१. समजा की कम्प्युटर हे ब्रम्हांड आहे. आणि माणसे या त्यातल्या फाईल्स. आधी कम्प्युटर निर्माण झाले आणि नंतर फाईल्स. त्यामुळे फाईल्सना हे कळणेच शक्य नाही की कम्प्युटरास कुणी किंवा कसे निर्माण केले. फाइल्सच्या कुठल्याही डाटाबेसची नोंद त्यांच्या निर्मितीच्या शोधात जास्तीतजास्त त्यांच्या ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या इंस्टोलेशनपर्यंत जाऊ शकते. जशी आपली बिग बँग पर्यंत जाते.
कम्प्युटर हे ते आधुनिक साधन. या स्पष्टीकरणात एकदा कम्प्युटर बनला की त्यात बाहेरून युजर काहीही हार्डवेअर बदल करत नाही असे मानावे.
१. समजा की कम्प्युटर हे ब्रम्हांड आहे. आणि माणसे या त्यातल्या फाईल्स. आधी कम्प्युटर निर्माण झाले आणि नंतर फाईल्स. त्यामुळे फाईल्सना हे कळणेच शक्य नाही की कम्प्युटरास कुणी किंवा कसे निर्माण केले. फाइल्सच्या कुठल्याही डाटाबेसची नोंद त्यांच्या निर्मितीच्या शोधात जास्तीतजास्त त्यांच्या ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या इंस्टोलेशनपर्यंत जाऊ शकते. जशी आपली बिग बँग पर्यंत जाते.
२. या कम्प्युटरमधील ऑपरेटिंग सिस्टीम हे जीवनचक्र आहे. तर हार्डवेअर हे फिजीकल मॅटर (म्हणजे आपली पंच महाभूते). इव्होल्युशन म्हणजे ऑपरेटिंग सिस्टीम अपडेट होत राहणे. ओ.एस.मध्ये
बदल होत राहतो, मात्र हार्डवेअर बदलत नाही (जशी पंच महाभूते कायम आहेत).
समजा फ़ाइल्स एका इंटेलीजंट सिस्टीमचा भाग असल्याने त्यांस स्वत:चा सोर्स
कोड शोधण्याची भावना निर्माण झाली तर काय होईल? फ़ाइलची जी अड्रेस इन्फो
असते त्या धाग्याने मग फाईल्स त्यांना रन करणाऱ्या इनिशियल अड्रेसला म्हणजे
ऑपरेटिंग सिस्टीम इंस्टोलेशन फाइललाच आपला निर्माता किंवा देव मानतील. त्यातही पुन्हा काही
जण त्या संपूर्ण ऑपरेटिंग सिस्टीम इंस्टोलेशन फाइलला एकच फोल्डर मानतील आणि म्हणतील की देव
एकच आहे. तर काही जण त्यातल्या सगळ्या सब-फोल्डरांना देव मानून
अनेकेश्वरवादाचा पुरस्कार करतील. प्रत्येक ऑपरेटिंग सिस्टीम हे एक वेगळ्या
कल्पनेतले विश्व असेल. जसे भारतात भारतीय उपखंड हीच संपूर्ण पृथ्वी किंवा
विश्व होय असा प्रघात पूर्वी प्रचलित होता, तर आज आपली गैलेक्सी हे आपले
विश्व आहे.
३. आताची जी क्लिष्ट धर्म पद्धती आहे ती स्पष्ट करण्यासाठी वर सांगीतल्याप्रमाणे ओएसला विश्व मानू.
सगळ्या फ़ाइल्स सारख्या काम करत नाहीत. काही फ़ाइल्स गाण्याच्या असतात, काही व्हिडीओच्या असतात, काही संख्या साठवणाऱ्या तर काही लिखित माहिती साठविणाऱ्या असतात. त्या वेगवेगळ्या मुख्य प्रोग्रामद्वारेच चालतात. उदाहरणार्थ वीएलसी प्लेअर हा विडीओ आणि गाणीच वाजवतो. तर फोटोशोप हे फक्त फोटो फाईल्स प्रोसेस करते. म्हणजे विशिष्ट फ़ाइल्स या फक्त त्या विशिष्ट प्रोग्रामने ठरवून दिलेले नियम आणि मर्यादा यांचेच पालन करतात. थोडक्यात दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे झाल्यास प्रोग्राम्स हे धर्म आहेत. हे प्रोग्राम्स फ़ाइल्स्च्या जीवनपद्धतीचे नियम ठरवून देतात. मग ऍडोब ऍक्रोबॅट हा एक धर्म, विंडोज ऑफिस हा दुसरा धर्म. मॅटलॅब हा एक धर्म, कोरेल ड्रॉ हा एक धर्म असे अनेक धर्म बनतात. आणि माणसांसारखी ईर्ष्या त्यांत निर्माण झाली तर प्रत्येक धर्म/प्रोग्राम हा स्वत:लाच श्रेष्ठ समजेल हे वेगळे सांगायला नकोच.
सगळ्या फ़ाइल्स सारख्या काम करत नाहीत. काही फ़ाइल्स गाण्याच्या असतात, काही व्हिडीओच्या असतात, काही संख्या साठवणाऱ्या तर काही लिखित माहिती साठविणाऱ्या असतात. त्या वेगवेगळ्या मुख्य प्रोग्रामद्वारेच चालतात. उदाहरणार्थ वीएलसी प्लेअर हा विडीओ आणि गाणीच वाजवतो. तर फोटोशोप हे फक्त फोटो फाईल्स प्रोसेस करते. म्हणजे विशिष्ट फ़ाइल्स या फक्त त्या विशिष्ट प्रोग्रामने ठरवून दिलेले नियम आणि मर्यादा यांचेच पालन करतात. थोडक्यात दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे झाल्यास प्रोग्राम्स हे धर्म आहेत. हे प्रोग्राम्स फ़ाइल्स्च्या जीवनपद्धतीचे नियम ठरवून देतात. मग ऍडोब ऍक्रोबॅट हा एक धर्म, विंडोज ऑफिस हा दुसरा धर्म. मॅटलॅब हा एक धर्म, कोरेल ड्रॉ हा एक धर्म असे अनेक धर्म बनतात. आणि माणसांसारखी ईर्ष्या त्यांत निर्माण झाली तर प्रत्येक धर्म/प्रोग्राम हा स्वत:लाच श्रेष्ठ समजेल हे वेगळे सांगायला नकोच.
४.
आता फक्त विंडोज या विश्वापुरते पाहू. यातील प्रत्येक प्रोग्रामची म्हणजे
धर्माची काही वेगळी वैशिष्ट्ये असतात. त्यांच्या फाईल्सचे स्वरूप वेगवेगळे
असते. वेगवेगळी नावे असतात. उदाहरणार्थ .mat हे मॅटलॅबच्या फाईल्सचे नाव
असते तर .doc हे एमएस ऑफिसच्या. काही प्रोग्राम इतरांच्या काही फाईल्स ओपन
करू शकतात किंवा स्वत:त सामावून घेऊ शकतात तर काही प्रोग्राम इतरांना
आपल्यात सामावून घेत नाहीत. उदाहरणार्थ ऍडोब ऍक्रोबॅट हा टेक्स्ट फाईल
किंवा वर्ड फाईल किंवा अगदी पिक्चर फाईलसुद्धा स्वत:त सामावून घेऊ शकतो.
जसे काही धर्म इतरांना स्वीकारतात तर काही स्वीकारत नाहीत. काही प्रोग्राम
म्हणजे धर्म तर असे असतात की आपल्याच उपजातींना एकमेकांत मिसळू देत नाहीत.
जसे एमएस ऑफिसमधील एक्सेलच्या फाईल्स वर्डमध्ये किंवा वर्डच्या एक्सेलमध्ये
उघडत नाहीत. हाच तो धर्मांतर्गत जातीवाद होय.
५.
आता श्रेष्ठ कोण असा प्रश्न निर्माण झालाच तर धर्माधर्मात तेढ निर्माण
होणे स्वाभाविक आहे. असे झाल्यावर अनेक अडचणी उद्भवतात. मग एक प्रोग्राम
दुसऱ्या प्रोग्रामच्या फाईल नुसते उघडणे टाळत नाही तर बहुतांश वेळा ब्लॉक
सुद्धा करतो, किंवा अनइंस्टोल करण्यास भाग पाडतो. हा दहशतवाद होय. याउलट
काही प्रोग्राम फुकट मिळतात जेणेकरून फुकटच्या लालसेने त्यांचे युजर्स
वाढतील. हे म्हणजे लालूच दाखवून धर्मांतर करणे होय.
६. आता जर समजा हे प्रोग्राम एकमेकांवर कुरघोडी करू पाहत असतील तर ते एकमेकांची उणीदुणी काढत आपापला धर्मप्रसार कसा करतील?
ऍडोब
ऍक्रोबॅट हा ऑफिस फाईल्सना सांगेल की बघा तुम्हाला सर्वांना सारखी वागणूक
मिळत नाही. वेगवेगळ्या जातींत भेदभाव केला जातो. सर्वात सुंदर आहेत त्या
.ppt फाईल्स. कुठेही प्रेजेंट करण्यासाठी .ppt वापरले जाते. बिचारे .doc
आणि .xls एवढी मेहनत घेतात पण त्यांना हा मान मिळत नाही. एवढेच नाही तर
तुमच्या फाईल सगळ्या भाषांना समान वागणूक देत नाही. फक्त प्रस्थापितांच्या
फॉंन्टला रेकोग्नाइज केले जाते. विशेषत: भारतीय फॉंन्टशी तर फार भेदभाव
केला जातो. त्याउलट आमच्याकडे पहा, आमच्या सगळ्याच फाईल्स .pdf आहेत आणि
सगळ्यांना सारखाच दर्जा आहे, मग भलेही तिचे कंटेंट हे चित्र, संख्या किंवा
मजकूर असे काहीही का असेना. एवढेच नाही तर आम्ही प्रत्येक भाषेच्या
फॉंन्टला सुद्धा समान दर्जा देतो. म्हणून हे .doc आणि .xls फाईल्सनो
तुमच्यावरील .ppt चा अन्याय टाळायचा असेल, भेदभाव नष्ट करायचा असेल, समानता
आणायची असेल तर .pdf बना.
कोरेल ड्रॉ म्हणेल तुम्ही आमच्यात या आम्ही
तुम्हाला सुंदर बनवू. तुमचा दर्जा वाढवू. हेच पहा ना आमच्या छोट्यात छोट्या
फाईलची साइज सुद्धा २ एमबी पेक्षा कमी नसते. तुम्ही २० केबीचे असाल तरी
आम्ही तुम्हाला २० एमबीचे बनवू. म्हणून स्वत:चा दर्जा वाढवायचा असेल तर
आमच्यात या.
ऑफिस
म्हणेल आमची परंपरा उज्वल आहे, उदात्त आहे. आमचा धर्म वैश्विक आणि
सर्वमान्य आहे. बाकीच्या सगळ्या धर्मांचा मूळ पाया आम्हीच आहोत. तेव्हा या
उदात्त परंपरेचा भाग व्हायचे असेल तर पुन्हा आमच्यात या.
...............
तर
एकंदर सारे असे आहे. या कम्प्युटर प्रमाणेच आपला देव, धर्म हे सारे इतकेच
काल्पनिक अथवा अमूर्त आहे. या सगळ्या आपण विनाकारण पाडून घेतलेल्या कल्पित
सीमा आहेत.
आपल्या उत्पत्तीविषयी बोलायचे झाले तर एकच खरे की जर आपल्याला निर्मिणाऱ्या शक्तीला आपणांस सांगायचेच नसेल तर आपली खरी निर्मिती कशी झाली, कुणी केली हे आपल्याला काहीही केल्या समजू शकत नाही. कारण आपली क्षमता, पोहोच ही मर्यादित आहे. तसेच प्रत्येक प्रोग्रामसारखा प्रत्येक धर्म आपापल्या जागी योग्य आहे. कुणी आम्हीच श्रेष्ठ आहोत असे म्हणत असेल तर ते खरे नाही. प्रत्येकाची निर्मिती काही विशिष्ट कार्य सिद्धीस नेण्यासाठी झाली आहे. इन्डीविज्युअल फाईल आणि तिच्यात असलेल्या माहितीचा दर्जा महत्वाचा. ती कोणत्या प्रोग्राममध्ये बनली अथवा कोणत्या प्रोग्राममध्ये कार्य करते हे महत्वाचे नाही. असे विभ्रमित करणारे भेदभाव अथवा श्रेष्ठ कनिष्ठता कम्प्युटर आणि त्यातल्या फाईल्स पाळत नाहीत. म्हणून एकत्रितरीत्या ती एक उच्च दर्जाची सिस्टीम ठरते. त्याचप्रमाणे आपण सर्वांनी हे जग चांगले बनविण्यास आपापल्या परीने हातभार लावला तर आपल्याही सिस्टीममधून एक अत्यंत सुंदर आणि मौल्यवान आउटपुट मिळेल.
आपल्या उत्पत्तीविषयी बोलायचे झाले तर एकच खरे की जर आपल्याला निर्मिणाऱ्या शक्तीला आपणांस सांगायचेच नसेल तर आपली खरी निर्मिती कशी झाली, कुणी केली हे आपल्याला काहीही केल्या समजू शकत नाही. कारण आपली क्षमता, पोहोच ही मर्यादित आहे. तसेच प्रत्येक प्रोग्रामसारखा प्रत्येक धर्म आपापल्या जागी योग्य आहे. कुणी आम्हीच श्रेष्ठ आहोत असे म्हणत असेल तर ते खरे नाही. प्रत्येकाची निर्मिती काही विशिष्ट कार्य सिद्धीस नेण्यासाठी झाली आहे. इन्डीविज्युअल फाईल आणि तिच्यात असलेल्या माहितीचा दर्जा महत्वाचा. ती कोणत्या प्रोग्राममध्ये बनली अथवा कोणत्या प्रोग्राममध्ये कार्य करते हे महत्वाचे नाही. असे विभ्रमित करणारे भेदभाव अथवा श्रेष्ठ कनिष्ठता कम्प्युटर आणि त्यातल्या फाईल्स पाळत नाहीत. म्हणून एकत्रितरीत्या ती एक उच्च दर्जाची सिस्टीम ठरते. त्याचप्रमाणे आपण सर्वांनी हे जग चांगले बनविण्यास आपापल्या परीने हातभार लावला तर आपल्याही सिस्टीममधून एक अत्यंत सुंदर आणि मौल्यवान आउटपुट मिळेल.
