कोविड लसीकरणाची परिणामकारकता

कोविडमध्ये लसीमुळे फायदा झाला की नाही हे कसे कळेल? आपले प्राण किंवा आरोग्य लसीमुळे सुरक्षित राहीले हे सिद्ध झाले का? की लस न घेताही मृत्युदर इतकाच राहीला असता?  लस न घेता पोस्ट कोविड आरोग्य समस्या इतक्याच राहील्या असत्या की वाढल्या असत्या या प्रश्नांची उत्तरे सहजासहजी मिळत नाहीत. आपल्या देशात तर असा काही अभ्यास होणे व तो जाहीर होणे, किंवा किमान मीडियाने त्या बाबतीत लोकांना जागरूक करणे हे एखाद्या दिवास्वप्नासारखेच आहे. म्हणून मी इतर अनेक देशांतील या संबंधातील प्रकाशित झालेला सायंटिफिक डेटा बघितला. यातील काही प्रमुख निष्कर्ष मी खाली देत आहे. या प्रत्येक निष्कर्षाचा वैज्ञानिक संदर्भही मी लेखाच्या खाली अनुक्रमानुसार दिलेला आहे.

1. जॉर्डनमधल्या एका अभ्यासात लक्षात आले की वॅक्सीन न घेतलेल्या लोकांत मृत्युदर हा तब्बल ३२ टक्के इतका होता. लक्षात घ्या की WHO ने सांगितलेला कोविडचा जागतिक मृत्युदर हा 3.4% इतका आहे.

2. स्पेनमधल्या एका अभ्यासात कळले की ज्यांनी वॅक्सीन घेतले होते त्यांत प्रत्येकी एक लाख लोकांत ८ जणांना कोविडमुळे Myocarditis and pericarditis या हार्टच्या आजारांचा प्रादुर्भाव झाला. आणि ज्यांनी वॅक्सीन घेतले नाही अशा पेशंट्समध्ये एक लाखात ७० लोकांना प्रादुर्भाव झाला. म्हणजे जवळजवळ नऊ पट अधिक लोक वॅक्सीन न घेतल्यामुळे या आजारांनी ग्रासित झाले. 

3. आयर्लंडच्या एका अभ्यासात कळले की आयसीयूमध्ये दाखल केलेल्या कोविडच्या एकूण पेशंट्स पैकी ६२% हे एकही लस न घेतलेले होते. 

4. नॉर्वेमध्ये जवळजवळ १ लाख लोकांचा सर्वे केला असता लक्षात आले की कोविड पॉजिटीव्ह होऊन गेलेल्या पेशंट्समध्ये कोविडचे सामान्य लॉन्ग टर्म त्रास (३ ते १५ महीने) हे लस घेतलेल्या लोकांत आणि न घेतलेल्या लोकांत जवळजवळ सारखेच आहेत मात्र मेमरी प्रॉब्लेम हे लस न घेतलेल्या लोकांत काहीसे जास्त होते. 

5. युरोपच्या सहा देशांत वेगवेगळ्या करोना व्हेरिएंटवर केलेल्या अभ्यासानुसार लक्षात आले की लस घेतलेल्या लोकांपेक्षा लस न घेतलेल्या लोकांत पोस्ट कोविड आजारांचे प्रमाण खूप जास्त होते. 

6. तुर्कीच्या ऑलिम्पिक सेंटरमधल्या लस न मिळालेल्या अनेक एथलीटांचा अभ्यास केला असता लक्षात आले की त्यांना कोविडनंतर झालेले श्वसनाचे विकार अधिक तीव्र होते. काहींना दम्याचा सुद्धा त्रास होत होता. तसेच त्यांना त्यांची रेग्युलर प्रॅक्टिस सुरु करण्याइतके फिट होण्यासाठी लस घेतलेल्या एथलीटांपेक्षा खूपच जास्त काळ लागला. 

7. ग्रीसमध्ये केलेल्या एका अभ्यासात लक्षात आले की लस न घेतलेल्या २७ टक्के लोकांना हॉस्पिटलमध्ये ऍडमिट करावे लागले, त्याउलट ३ डोस घेतलेल्या फक्त ५ टक्के लोकांना ऍडमिट करावे लागले. लस न घेतलेल्या १९% पेशंट्सला ऑक्सिजनवर ठेवावे लागले, त्या उलट लस घेतलेल्या फक्त ४% लोकांना ऑक्सिजनची गरज पडली. लसीचे तीन डोस घेतलेल्या एकाही पेशंटला आयसीयूत दाखल करावे लागले नाही वा एकाचाही मृत्यू झाला नाही. लस न घेतलेल्या लोकांत मात्र हे प्रमाण ४ टक्के इतके होते. 

8. इटलीतील शारीरिकदृष्ट्या अतिशय दुर्बल असलेल्या लोकांवर केलेल्या एका अभ्यासात लक्षात आले की अशा लोकांत लस घेतलेले आणि न घेतलेले यांच्यात मृत्युदरात फरक नव्हता, मात्र लस घेतलेल्या लोकांना हॉस्पिटलमध्ये एडमिट करण्याचे, ऑक्सिजन देण्याचे प्रमाण कमी होते. इतकेच नाही तर लस घेतलेले लोक हे लस न घेतलेल्यांपेक्षा खूप लवकर निगेटिव्ह होत होते. 

याव्यतिरिक्त अनेक दुर्मिळ किंवा विशिष्ट आजार झालेल्या लोकांत कोविड लस घेतलेल्या आणि न घेतलेल्या लोकांचे अनेक अभ्यास आहेत. या सर्व अभ्यासांतही लस घेणारे लोक अधिक सुरक्षित होते हेच रिझल्ट आलेले आहेत. 

यावरून कोविडच्या लसीमुळे अनेक जीव वाचलेत आणि अनेक पोस्ट कोविड आजार सौम्य झालेत असेच लक्षात येते. अर्थात हा अगदीच अल्प डेटा आहे. पूर्ण डेटा मिळाला असता तर आपल्याला नक्कीच अजून स्पष्ट रिझल्ट्स मिळाले असते. मात्र पूर्ण डेटा मध्ये प्रॉब्लेम हा आहे सगळ्याच पेशंट्स चा लस घेण्या न घेण्याचा डेटा नोंद झालेला नाही. मला वाटते भारतात सुद्धा विशेषतः प्रायव्हेट हॉस्पिटलमध्ये उपचार घेतलेल्या लोकांचा असा डेटा बहुतांशी नोंदवूनही ठेवला नसेल. सरकारी हॉस्पिटलमध्ये सुद्धा असे प्रश्न विचारले असतील तरी ते खरेच आहे का याची शहानिशा करण्यात आली नसेल. असा डेटा आवर्जून आणि जपून ठेवण्याचे महत्व आपल्याला कळेल तेव्हाच आपल्याला आपल्या हेल्थ केअरच्या विविध योजनांचे परिणाम योग्य रीतीने कळू शकतील.

संदर्भ:

1. F. Mayyas et al. / Infection Prevention in Practice 5 (2023) 100278

2. Biomedicine & Pharmacotherapy 171 (2024) 116181

3. Vaccine 41 (2023) 2811–2815

4. International Journal of Infectious Diseases 126 (2023) 10–13

5. www.thelancet.com/oncology Vol 24 April 2023, 335

6. Respiratory Physiology & Neurobiology 308 (2023) 103983

7. Journal of Autoimmunity 131 (2022) 102846

8. International Journal of Infectious Diseases 131 (2023) 155–161