उन्हाळा-२

शाळेची परीक्षा संपली. आता दिन्या उंडारायला मोकळा झाला. दिवसभर नुसते खेळायचे, पोहायला जायचे, करवंदे, आंबे, जांभळे खायची, रानात खूप भटकायचे हा दिन्याचा उन्हाळ्याच्या सुट्टीतला नेहमीचा कार्यक्रम. याहीवेळी हे सगळे करण्यासाठी दिन्या सज्ज झाला.

दिन्या तसा पोरांपेक्षा पोरींतच अधिक रमायचा, त्यामुळे विटीदांडू, लिंगोरच्या, गोट्या, कांदाफोड अशा पोरांच्या खेळांपेक्षा त्याला चल्लसपाणी, आट्यापाट्या, झिम्मा, लपाछपी, बाहुला-बाहुली, भांडी-कुंडी, सागरगोटे असे पोरींचे खेळच अधिक भावायाचे. दिन्याच्या अशा आवडीचे कारण म्हणजे मिनी. दिन्याच्याच वर्गातली त्याच्या शेजारी राहणारी त्याची लहानपणापासूनची एकमेव मैत्रीण. मिनीला दिन्यावाचून आणि दिन्याला मिनीवाचून अजिबात करमत नसे. दिन्याला मिनीस सोडून काहीही खेळायला आवडायचे नाही, मिनी नसेल तर रानात आंबे करवंदे आणायला, नदीवर पोहायला जायला देखील त्याला कंटाळा येई. सगळेजण दिन्या आणि मिनीस नवरा बायको असे चिडवीत. दिन्याला असे चिडविणाऱ्याचा खूप राग यायचा, तो त्यास मारायचा अथवा चावायाचा, पण मिनी म्हणायची, हो हो आम्ही लग्न करूच, तुम्हाला काय घेणे देणे?

सकाळीच दिन्या मिनीच्या घरी गेला आणि म्हणाला, मिने गाबरातला शेंदऱ्या आंबा लय पिकतोय. चल, लवकर गेलो तर पाटीभर तरी साका मिळतील. मग मिनी आणि दिन्या गाबरात पोचले. त्यांनी रात्रभर खाली पडलेले आंबे गोळा केले आणि मग दिन्या म्हणाला, "मीने तू वर जाऊन फांद्या हेलकाव, मी खाली पडणारे आंबे गोळा करतो." मिनीने बांगड्या मागे सारल्या, परकराला काचा मारला आणि झाडावर चढली.  आंबे हेलकावण्यासाठी मिनी एका फांदीवर जाऊ लागली, तेवढ्यात खालून दिन्या म्हणाला, "मीने अगं तिकडं नको, त्या बाजूच्या फांदीवर जा." मिनीने खाली पाहिले, दिन्या तिला बाजूची फांदी हाताने दाखवत होता. मिनी तशीच खाली आली आणि दिन्याला म्हणाली, "मी नाही जाणार, तू वर जा आणि फांद्या हलव. मी खाली आंबे गोळा करते".

"अगं पण खाली अडचणीत आंबे पडतात ते काढायला जमत नाही म्हणून नेहमी तूच झाडावर जाते आणि मला आंबे गोळा करायला लावतेस ना?"

"नाही नाही इथून पुढे मी कधीही झाडावर जाणार नाही तूच जा मी खालीच आंबे गोळा करीन."

"का बरे?" मिनी हसली, आणि म्हणाली, "काही नाही. मी म्हणते ना मग माझ्यासाठी जा की"

"बराय" म्हणून दिन्या वर गेला आणि पाटीभर आंबे पाडले. यंदा शेंदऱ्या आंबा दरसालापेक्षा थोडा लवकर बाझायला लागला नाही का गं मिने?

खायला मिळतोय ना? मग तो लवकर बाझो की उशीरा, आपल्याला काय घेणे देणे?

मीने तुला सांगितले ना आता अशी पोरासोरांत उंडारत जाऊ नकोस. आता काय तू लहान राहिली नाहीस. दिन्या पोहायला जाण्यासाठी बोलवायला आला तेव्हा मिनीची आई तिला सांगत होती. मिनी म्हणाली, "दिन्या तू जा रे मी नाही येत आज."  "अगं पण का?"  "आई रागावालेय ना म्हणून."  "चल की त्याला काय होतंय? ओ मामी येऊ द्या ना मिनीला."

"ठीक आहे जा, पण मिनीवर लक्ष ठेव बरे का रे दिनू."

"काय मामी मिनी काय आता लहान आहे काय तिच्यावर लक्ष ठेवायला? अहो उलटे मीच पाण्यात बुडालो बिडालो तर मिनी मला खेचून बाहेर काढील. सगळ्या गावात सर्वात पट्टीची पोहणारी आहे मिनी." दिन्या म्हणाला. 

"मीने तिकडे कोणी असेल तर सरळ भानूच्या डोहात जा बरे का" असे सांगून मिनीच्या आईने मिनीला पाठवले.

दोघे नदीवर आली दिन्याने जाताच शर्ट काढून डोहात उडी घेतली, आणि मिनीला म्हणाला ये चल लवकर, आज शर्यत लावायची आहे. मिनी हळूच पाण्यात उतरली. अगं काय लय थंडी वाजतेय काय? कपड्यांसहित पाण्यात आलीस ते? मिनी नुसती हसली. तेवढ्यात गावातला भीमा नदीवर आला. भीमा हा दिन्या आणि मिनीपेक्षा चार पाच वर्षे मोठा असेल. त्याला पाहताच मिनी बाहेर निघाली आणि दिन्याला म्हणाली दिन्या मी भानूच्या डोहात जाते रे. भीमा तिला म्हणाला, "काय झालं गं मीने? भानूच्या डोहात काय मजा? तिथं नुसत्या बायाच. इकडं ये की माझ्याबरोबर शर्यत लाव, लय मजा येईल."

"हो हो मीने चल आपण या भीमादादाला शर्यतीत हरवू" दिन्या म्हणाला. पण मिनी तरीही निघालीच.

"अगं ए मिने थांब की, मी येऊ काय तुला सोबत तिथपर्यंत? वाटेत काही साप-बीप असतात उन्हाचे" भीमा ओरडून म्हणाला.

मिनी भीमाला रागावून म्हणाली, "अरे जा रे नालायका, मला माहित आहे तू कसा आहेस ते. मला साप चावो नाही तर विंचू, माकडा तुला त्याचे काय घेणे देणे?

मिनी काहीशी विचित्र वागू लागली होती. आता ती दिन्याबरोबर तशी नेहमी नेहमी येईना. दिनूने तिचा हात धरला की ती संकोचू लागली. दिन्याबरोबर पोहायला येईनाशी झाली. नेहमी जिथे फक्त बाया जात त्या भानूच्या डोहातच जाऊ लागली. असे का होते आहे ते दिन्यास कळेना. एकदा दिन्याने मिनीच्या आईस देखील विचारले, त्यावर ती हसून म्हणाली "दिनू अरे आता असेच वागायचे. तुम्ही मोठे झालात ना?" केवळ आठवीतून नववीत जाणार असताना आपण अचानक काय एवढे मोठे झालो ते दिन्यास काही केल्या कळेना. मिनी आता चल्लस, आट्यापाट्या खेळताना दिन्याची जोडीदारही बनेना. मुंबईवरून सुट्टीला बंटी आला होता, मिनी सहसा आता त्यालाच जोडीदार बनवी. मागच्या उन्हाळ्याच्या सुट्टीत तर मिनीने बंटीस खेळात घ्यायला सुद्धा नकार दिला होता पण यंदा तिने त्याला दिनूची जागा देऊन टाकली होती. पण बंटी तर मिनी आणि माझ्यापेक्षा किती मोठा आहे, तरीही मिनी त्याच्याशी किती चांगले वागते, मग माझ्याशी का नाही हे सारखे दिन्याच्या मनात येई.  लपाछपीचा डाव चालू होता. दिन्यावर पहिले राज्य आले. दिन्याने सगळ्यांना हुडकून 'इष्टाप' केले पण बंटी आणि मिनी काही सापडेनात. दिन्याने सगळीकडे शोधले, पण दोघे सापडेनात. कंटाळून बाकीची पोरे निघून गेली. दिनू तसाच सूर्य डोक्यावर येईपर्यंत त्यांस शोधत राहीला. थोड्या वेळाने मग दोघे देवराईच्या बाजूने येताना दिसली. मिनीचे केस पार विस्कटून गेले होते. तिचा तसा अवतार पाहून दिन्या घाबरला. तो पळत गेला आणि मिनीचा हात धरला, मीने तुला काही झाले नाही ना गं? मला तर खूप काळजी वाटत होती. इतक्या लांब देवराईत कशाला गेले तुम्ही लपायला? लपाछपी संपली सुद्धा.
"अरे हो की, लपाछपी खेळत होतो नाही का आपण?" असे म्हणून मिनीने बंटीकडे पाहिले. दोघे खूप जोरात हसली. दिनूचे काळीज अजूनही मिनीस काही लागले बिगले तर नसेल ना म्हणून धडधडत होते. त्याने न राहवून तिला मिठी मारली. आणि तिच्या पाठीवरून हात फिरविला. मीने तू कुठे पडली की काय? तुझ्या झम्परला आणि केसांना पाठीमागून माती आणि कचरा लागला आहे. तुला कुठे लागलेय का पाहू बरे? 

दिन्याने असे म्हणताच मिनीने त्यास बाजूला ढकलले आणि केस व पाठ झटकू लागली. "हे बघ दिन्या उगीच माझ्या गोष्टींत नाक खुपसू नकोस. जर याबद्दल कुठे बोलशील तर बघ. आता पुन्हा मी तूझ्याबरोबर कधी खेळणार नाही. आणि हो, परत मला असा अंगास हातबित लावलेला आवडणार नाही सांगून ठेवते. मी पडो नाही तर मोडो तुला काय घेणे देणे?"

मिनी बंटीबरोबर तिथून निघून गेली. ऊन डोक्यावर आले होते. दिन्या सुन्न झाला होता. त्याला चक्कर आल्यासारखे वाटू लागले. एवढ्या उन्हात काळजीने आपण मिनीला शोधले, तिची विचारपूस केली आणि तिने मला असे का बोलावे? मिनीला काय झालेय? दिन्याचा घसा कोरडा पडला होता. मिनी पहिल्यांदाच त्याचेशी अशी वागली होती. त्याला उन्हाचा चटका सहन होईना. छे यंदाचा उन्हाळा जरा जास्तच कडक आहे. यंदा सुट्टीची काहीच मजा येत नाही. आता मिनी खरेच परत माझ्याशी खेळणार नाही काय? दिनू उन्हाचा तडाखा सहन न होऊन चालता चालता एका सादड्याचे झाडाखाली बसला आणि त्याने आजूबाजूला पाहिले. क्षितीजसमांतर रेषेवर सगळे धुसर धुसर दिसत होते. पाण्यातून पहावे तसे सगळे काही अस्पष्ट होऊन हलत होते. दूरपर्यंत एकही आकृती स्पष्ट नव्हती. हे असे दिन्यास त्या प्रचंड तापलेल्या उन्हाच्या झळ्यांमुळे दिसत होते की पाणावलेल्या डोळ्यांमुळे, याचेशी आपल्याला काय घेणे देणे....!!